M1D Garand

W dużym telegraficznym skrócie – szukano alternatywy Springfielda 1903A4. Springfield jako karabin … i teraz pada to niezręczne „snajperski, czy wyborowy?”. Ehhh kasowałem ten tekst chyba z 15 razy i pisałem go od nowa, ale dochodzę do wniosku, że to może być osobny opis i dyskusja, więc będę używał ogólnie przyjętej wtedy nazwy „snajperski”. Wracając – Springfield był starym karabinem panicznie konstruowanym „na szybko” dla armii przez brak jakiegokolwiek programu snajperskiego. Jak pokazała sytuacja na froncie, zapotrzebowanie było ogromne – Niemcy, Anglicy oraz Rosjanie mieli już swoje programy snajperskie, których korzenie (w przypadku Niemców i Anglików) sięgają czasów I WŚ. Amerykanie stworzyli 1903A4 umieszczając na nim tak naprawdę sportowe lunety Weavera 330 C o wojskowym oznaczeniu M73B1 (tak naprawdę były różne wersje, ale o tym w opisie Springfielda ), o powiększeniu 2,75x. Były wersje dla Marine Corps z lunetą J. Unertl o powiększeniu 8x, ale były rzadkością. Postanowiono poeksperymentować w fabryce Springfielda z umieszczeniem lunety na Garandzie. Tak … najlepszym gościem do tego zadania będzie ojciec podstawy, czyli John

Prekursorem M1D był karabin M1C. Montaż lunety był mocowany za komorą, z lewej strony za pomocą trzech śrub – montaż Griffin & Howe (Zdjęcie 1). M1C używał kilku lunet (w kolejności): M73E1, M81 (M73E1 z poprawioną szczelnością – wojskowa nomenklatura po przyjęciu na użytkowanie armii), M82 i po wojnie w Korei M84 wyprodukowane przez Lyman Alaskan. Montaż był numerowany zgodnie z komorą karabinu (Zdjęcie 2). Karabiny wyselekcjonowane do konwersji M1C były wyprodukowane z lufami datowanymi najwcześniej w Lipcu 1944 (nr ser. komór 3 091 768 i 3 091 769) i były selekcjonowane z nowo wyprodukowanych karabinów Springfielda (żaden karabin produkcji Winchestera nie został przerobiony na M1C). Przyjmuje się, że wyprodukowano 7 971 M1C, ale dokumenty stwierdzają większą ilość wyprodukowanych komór – kontrakt zakładał wyprodukowanie 13 187 sztuk, ale został zerwany po Grudniu 1945 roku.

Polecam punkt 3 z naszej bibliografii w tej kwestii .

Zacznijmy standardowo od liczb:

Produkcja: Pomiędzy 7 Stycznia 1951 do 30 Czerwca 1953 wyprodukowano łącznie 21 420 sztuk M1D we fabryce Springfielda.

Warto tu zwrócić uwagę, że to nie były wszystkie M1D – nieznana liczba M1D została wyprodukowana we fabryce Benicia Arsenal niedaleko San Francisco, Toole Ordnance Depot na południowy zachód od Salt Lake City, San Antonio Arsenal oraz innych aż do roku 1969. Ponadto fabryka Springfielda wypuściła kity do konwersji zwykłych Garandów do standardu M1D, które zostały rozesłane po bazach wojskowych po zakończeniu konfliktu w Korei. Jednakże lufy, które wykorzystywały tę konwersję nie były starsze niż 1954, jednak większość zaobserwowanych luf była wyprodukowana do końca 1952.

Każdy kto w najmniejszym stopniu zainteresował się identyfikowaniem M1D spotkał się z twierdzeniem, że na lufie z góry powinien być numer z trzema „5” na końcu. Już wyjaśniam o co „kaman” i dlaczego

Numer, którego szukacie jest tzw. „drawing number”, czyli numer rysunku technicznego danego elementu (zamki, grupy spustowe itp. też je mają). Teraz bardzo ważna kwestia – ktoś może mnie zapytać „Spoko, ale skoro były kity, to każdy M1 mógł stać się M1D”. Jasne! Możemy tylko maksymalnie zawęzić naszą identyfikację, jak w przypadku datowania luf, ale jest bardzo ważna kwestia. We fabryce stwierdzono, że lepiej pozostawić podstawę montażu jako część procesu produkcyjnego i miała ona być instalowana we fabryce, a nie w okopie przez Boba … listonosza z Iowy (nie wrzucając listonoszom ;)). Dlatego drawing number lufy specjalnie składanej dla M1D we fabryce został oznaczony jako D7312555. Dla porównania drawing number lufy zwykłego Garanda był oznaczony jako D35448, potem D6528287 (produkcja od Stycznia 1953) i D6535448 (dla luf wyprodukowanych przez Line Material Company, zawsze z datą produkcji).

Teraz największa zagadka – z boku, czy u góry? Odpowiedź może Was zdziwić, ale oba miejsca są poprawne. Do Listopada 1952 roku, D7312555 było wybijane na górze lufy zaraz za montażem, po Listopadzie było wybijane z boku i można je było zobaczyć po odciągnięciu suwadła w tył (Zdjęcia 3 i 4).

Powiększenie: 2,2x

Lunetą używaną w M1D było M84 produkcji trzech fabryk: Libby-Owens-Ford (~48 000), Leupold & Stevens (~2 000) i R. Wendel Inc. (nieznana ilość). Wyprodukowano łącznie ok. 51 000 sztuk. Zdjęcie 5.

Tabliczka znamionowa lunety

Nr ser.: 61 – 48 200+

Jest wiele kontrowersji związanych z numerami seryjnymi lunet i ich fontem. Na jednym z for czytałem, że numer seryjny jeśli miał „4” otwartą to jest nieoryginalny, po czym okazywało się, że każdy producent używał innego fontu i jedni mieli „4” otwartą, a inni zamkniętą – niestety nie odnalazłem tego wątku, więc proszę nie brać tego za pewnik.

Wracając – jak opisywali producenci swoje tabliczki:

Libby-Owens-Ford – numer seryjny w białym prostokącie.

Leupold & Stevens – numer seryjny w niewybielonym prostokącie

Wszystkie tabliczki miały czarne emaliowane podłoże, tekst i numery (nie numer seryjny) były wybielone, a płytka była przytwierdzona na dwa wkręty z rowkiem (płaskie pióro). Numer seryjny był nanoszony później, ale przed przytwierdzeniem do lunety (Zdjęcie 6).

Wszystkie tubusy były oksydowane na czarno, podstawa montażu i montaż były parkeryzowane.

UWAGA: Mój M1D ma niepomalowane numery, jednak muzeum Springfielda (jak i inni kolekcjonerzy) nie dopatrzyli się w tym podróbki (Zdjęcie 7).

Baka

Ze względu na przesunięcie lunety względem osi karabinu, wymyślono skórzaną bakę, aby przesunąć oparcie strzelca relatywnie na lewo. Baki powinny być sygnowane „MRT (miesiąc)-(rok)”. Jednakże w moim przypadku mam bakę oznaczoną „K-Line” – byłuy przeznaczone do M1C. W 1945 wydano rozkaz o znaczeniu bak w powyższy sposób.

Jeśli chcemy użyć terminu „koszerny” to były to tylko karabiny ze stajni Springfielda. Oczywiście Winchester, H&R i International Harvester też były składane do standardu M1D, ale nie były one robione we fabryce Springfielda. Były one składane w Ordnance Depots, a nie we fabryce.

Gdzie pojechały M1D:

5 130 sztuk wyjechało z USA jako pomoc wojskowa:

Grecja – 1 880

Indonezja – <100

Filipiny – 2 630

Południowy Wietnam – ~520

Izrael – ~400 (potwierdzone użycie podczas Wojny Sześciodniowej)

M1D było również używane przez Włochy i Danię w nieznanej ilości.

Jak widzicie temat M1D jest szczerze mówiąc … ciężki. Zbyt dużo działo się z tą bronią po wojnie, aby jednoznacznie stwierdzić, że dany egzemplarz jest idealny. Można trzymać się pewnych wyznaczników, ale nigdy do końca nie będziemy w stanie stwierdzić „tak było”. Głównym wyznacznikiem jest jednak „drawing number” i w połączeniu z datowaniem lufy, jesteśmy w stanie stwierdzić, że ta lufa to oryginał M1D, ale nie wiadomo, czy nie była zamontowana do innego Garanda. Kolejne pytanie czy Garand wyprodukowany np. w 1955 (nr komory) z lufą z 1953 i poprawnym numerem jest oryginalnym M1D? Tak naprawdę koszerne Garandy z fabryki Springfielda są rzadkie. Natknąłem się na może 3 sztuki w życiu, które na pierwszy rzut oka mogły być w pełni oryginalne, ale nie miałem okazji ich rozebrać, aby się utwierdzić w przekonaniu, że tak jest. Jeśli szukacie M1D, zwracajcie uwagę na szczegóły i kopcie fora w poszukiwaniu różnych informacji, ale nic nie przebije literatury – lepiej wydać na książkę 500 PLN i się nie wbić na minę, niż przyoszczędzić i stracić na polskie warunki 20 000 PLN

Na koniec ciekawostka, do której piję w podsumowanie: mój Garand ma wybite „SAMCO MIA FL” – długo kopałem, żeby dowiedzieć się o co chodzi. Okazało się, że SAMCO było firmą, która w latach 80 importowała z powrotem z Izraela M1D, co potwierdza po części oryginalność tego egzemplarza.

Podrzucam link do prywatnych fot: https://drive.google.com/…/1on9HjF9OdUaYSWYDLr2TIGo7rQB…

Mam nadzieję, że trochę nakreśliłem temat M1D, który zaczął być coraz bardziej popularny w Polsce, dlatego mam nadzieję, że pomoże Wam to wybrać najlepszą sztukę

Pozdro!

1. Bruce N. Canfield, M1 Garand Sniper Rifles – World War II [w:] The M1 Garand Rifle, Mowbray Publishers, Woonsocket, 2013.

2. Joe Poyer, Craig Riesch, The M1D Sniper Rifle [w:] Collecting the American Sniper Rifle 1945 To 2000, North Cape Publications, Tustin, 2014.

3. Joe Poyer, Craig Riesch, The M1C Sniper Rifle [w:] Collecting the American Sniper Rifle 1945 To 2000, North Cape Publications, Tustin, 2014.

4. https://www.forgottenweapons.com/m1903a4-americas-ww2…/

5. https://snipercollection.com/

6. https://www.gunsinternational.com/…/very-rare…

7. http://usriflecal30m1.com/

8. https://www.m14forum.com/…/m1d-opportunity-to-purchase…/